Pierwsze lata życia dziecka to intensywny czas w jego rozwoju fizycznym oraz intelektualnym. W tym czasie cyklicznie pojawiają się tak zwane skoki rozwojowe, po których maluszek w naturalny sposób zyskuje nowe umiejętności motoryczne oraz odkrywcze. Czym są skoki rozwojowe?
Z artykułu dowiesz się:
- czym są skoki rozwojowe;
- w jakim okresie życia maluszka występują skoki rozwojowe;
- czym charakteryzuje się ten moment w życiu dziecka;
- jak długo trwa skok w rozwoju dziecka;
- z jakich zabaw korzystać w czasie skoku rozwojowego.
Rozwój i zdrowie dziecka to dwie kwestie, które są najważniejsze dla rodziców lub opiekunów maluszka. Pierwszy rok życia niemowlęcia jest czasem dynamicznego rozwoju małego organizmu, który uwidacznia się zarówno na obszarze zewnętrznego wyglądu, jak i psychiki i zdolności dziecka. W żadnym innym okresie życia człowiek nie rozwija się tak błyskawicznie i intensywnie jak podczas pierwszych dwunastu miesięcy, a wielu rodziców każdego dnia zauważa nową zdolność, reakcję czy umiejętność u swojej pociechy. Specjaliści pediatrii zwracają uwagę na cykliczne pojawianie się tak zwanych kamieni milowych w życiu dziecka, które nazywane są skokami rozwojowymi. Co warto o nich wiedzieć? Jak objawiają się skoki rozwojowe u dzieci w pierwszym roku życia?
Zobacz również inne artykuły o wychowaniu i rozwoju.
Czym są skoki rozwojowe?
Skoki rozwojowe to niezwykły czas w życiu każdego malucha. W trakcie pojawiania się skoku dziecko zdobywa nowe umiejętności na wielu płaszczyznach, a ich uwidocznienie ściśle związane jest z intensywnym, dynamicznym dojrzewaniem układu nerwowego. W pierwszych dwunastu miesiącach życia małego człowieka dochodzi do aktywowania się procesu tworzenia nowych połączeń międzykomórkowych w mózgu, co umożliwia maluchowi odczytywanie coraz większej ilości informacji pochodzących ze świata zewnętrznego oraz wykonywania nowych aktywności. W trakcie pierwszego roku życia dziecko doświadcza aż siedmiu skoków w rozwoju, których zwieńczeniem jest nabycie nowych zdolności komunikacyjnych oraz społecznych, ale również motorycznych, fizycznych oraz emocjonalnych.
Kiedy i w jakim wieku występują skoki rozwojowe u dzieci?
Specjaliści z dziedziny pediatrii i neonatologii obserwując rozwój dziecka tydzień po tygodniu, zauważyli, że najwięcej zmian w organizmie toczy się w pierwszych dwunastu miesiącach jego życia. W tym czasie każdy maluszek przechodzi przez siedem kamieni milowych, które są istotnymi skokami w jego rozwoju. Kolejne lata życia małego człowieka również związane są z przechodzeniem skoków w rozwoju, niemniej jednak w tym czasie nie są one tak silne i tak intensywne.
W pierwszym roku życia dziecka pierwszy skok w rozwoju pojawia się już po ukończeniu przez nie pierwszego miesiąca, a ostatni rozpoczyna się blisko 11. miesiąca życia. Drugi i trzeci rok życia również obfituje w skoki rozwojowe, które związane są z doskonaleniem mowy i komunikacji, a także prób kontrolowania własnych emocji.
Cechy poszczególnych skoków rozwojowych
Skoki rozwojowe u niemowląt to intensywny czas w dojrzewaniu umysłowym dziecka. W trakcie jego trwania dochodzi do silnego tworzenia się nowych połączeń neuronowych w mózgu, czego efektem jest widoczna zmiana w postrzeganiu świata przez dziecko. Przebycie kolejnych kamieni milowych sprawia, że maluszek odbiera i przetwarza informacje ze świata zewnętrznego, których wcześniej nie był w stanie zrozumieć. Warto zaznaczyć, że doświadczanie skoku rozwojowego przez dziecka jest przejawem prawidłowego rozwoju układu nerwowego, a nieprzyjemne objawy towarzyszące tym stanom są całkowicie fizjologiczne.
Czym wyróżniają się poszczególne skoki rozwojowe w pierwszym roku życia dziecka?
- I skok – między 4. a 5. tygodniem życia dziecka
W trakcie pierwszego skoku rozwojowego dochodzi do poprawy pracy narządów wewnętrznych dziecka dzięki ich dojrzewaniu. Dodatkowo, maluszek zaczyna wydłużać czas swojego czuwania między drzemkami, a rodzice zauważają pierwsze uśmiechy wysyłane przez swoją pociechę. Dzięki poprawie funkcjonowania metabolizmu dzieci przestają męczyć się z kolkami oraz ustają problemy w wypróżnianiem.
- II skok – między 7. a 9. tygodniem życia
Drugi kamień milowy sprawia, że dziecko zaczyna dostrzegać rutynę i powtarzalność w wykonywaniu codziennych czynności. Dodatkowo, maluch rozpoczyna naukę kontroli własnego ciała i odkrywa niezwykłą rzecz – posiadanie rączek zdolnych do trzymania i poruszania przedmiotami. Po drugim skoku w rozwoju mały człowiek próbuje podnosić główkę w leżeniu na brzuszku, a także intensywnie przygląda się twarzom najbliższych osób. W tym czasie maluszki nabywają również umiejętność wydawania krótkich, wciąż przypadkowych dźwięków.
- III skok – między 11. a 12. tygodniem życia
Trzeci skok w rozwoju dziecka sprawia, że maluch zaczyna zauważać detale. Odczuwa zmianę w tonie głosu rodzica i reaguje na nie, a dodatkowo doskonale radzi sobie z koordynowaniem ruchów oczu, głowy oraz małych rączek. Maluszek usprawnia swoje zdolności fizyczne i bawi się, odpychając się nóżkami od podłoża czy zaczyna wydawać piszczące, głużące dźwięki.
- IV skok – między 14. a 19. tygodniem życia
Czwarty krok milowy w rozwoju dziecka daje mu szansę na zrozumienie, że jedno zdarzenie wynika z kolejnego. Maluch świadomie wykonuje konkretną czynność, na przykład upuszcza grzechotkę, ponieważ doskonale rozumie, że opiekun mu ją poda. W tym czasie wiele maluszków zaczyna przygodę z raczkowaniem lub pełzaniem, a także doskonale przekłada przedmiot z dłoni do dłoni. Po czwartym kroku milowym, czyli w okolicy piątego miesiąca życia, dzieci zaczynają również reagować na swoje imię.
- V skok – między 22. a 26. tygodniem życia
Po piątym skoku w rozwoju dziecko zaczyna zauważać istnienie związków między ludźmi, dlatego wiele maluszków staje się nieufnych, a na kontakt z „nowym” dorosłym reaguje lękiem, płaczem i niechęcią. W tym czasie uwidocznia się również tak zwany lęk separacyjny, który objawia się płaczem w momencie wyjścia rodzica do innego pomieszczenia. Po przejściu tego kamienia milowego dziecko samodzielnie siada, a także bezbłędnie utrzymuje przedmiot kciukiem oraz palcem wskazującym. Ponadto, świetnie wodzi wzrokiem za przedmiotami i bawi się w uderzanie zabawek o siebie.
- VI skok – miedzy 33. a 37. tygodniem życia
Szósty krok w rozwoju sprawia, że dziecko zmienia swój tok myślenia i rozumowania, dzięki czemu staje się on bliski stylowi myślenia dorosłego człowieka. To okres, w którym maluch dzieli świat na kategorie, a także dostrzega wspólne cechy oglądanych przez siebie przedmiotów. W tym okresie rozwija się również motoryka mała, a maluszek intensywnie daje do zrozumienia, kiedy jest zasmucony, znudzony lub smutny.
- VII skok – między 41. a 46. tygodniem życia
Siódmy kamień milowy sprawia, że dziecko z dnia na dzień staje się coraz sprawniejsze fizyczne. Zaczyna próbę stawiania pierwszych kroków, samodzielnego schodzenia z kanapy, a także wspinania się. Dodatkowo zaciekawia się coraz to bardziej skomplikowanymi zabawami jak nauka dopasowywania kształtów, rysowanie na papierze czy też naśladowanie głosów zwierząt, samochodów czy innych przedmiotów.
Skoki rozwojowe po roku, czyli ukończonym dwunastym miesiącu życia, związane są z udoskonalaniem już nabytych umiejętności. W drugim i kolejnych latach życia maluszka dziecko zaczyna rozwijać zdolności komunikacyjne, mowę, a także umiejętności fizyczne.
Ile trwają skoki rozwojowe?
Pojawianie się skoku rozwojowego u dziecka objawia się płaczliwością, rozdrażnieniem i obniżeniem samopoczucia. Takie zachowanie maluszka zazwyczaj budzi niepokój u rodziców i opiekunów, a także obawę związaną po prostu z jego zdrowiem. Warto zaznaczyć, że objawy skoków rozwojowych są całkowicie normalne, a po jego przejściu dziecko znów staje się pogodne, wesołe i skore do zabaw.
Ile właściwie trwają poszczególne skoki w rozwoju? Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Czas trwania tego stanu i widoczne zmiany w zachowaniu pociechy są uzależnione od organizmu dziecka.
Rozwijające zabawy dla dzieci w czasie skoków rozwojowych
W czasie skoku rozwojowego dochodzi do pojawiania się w zachowaniu dziecka licznych zmian. W tym czasie zwykle maluszek diametralnie zmienia swoje zachowanie i staje się płaczliwy, drażliwy i całkowicie związany ze swoją mamą lub tatą. Niemniej jednak, warto pamiętać, że w tym czasie mózg dziecka intensywnie się rozwija, dlatego warto zaproponować dziecku zabawy adekwatne do wieku i nabywania nowych umiejętności. Jakie rozwijające zabawy są potrzebne w trakcie trwania skoku rozwojowego?
W trakcie trwania skoku maluszki powinny spędzać dużą ilość czasu na brzuszku, co sprzyja nauce raczkowania i kształtowania prawidłowej postawy ciała. W następnych miesiącach życia warto kształtować i pobudzać zmysły dziecka do intensywnej pracy dzięki proponowaniu mu kart kontrastowych, które zachęcają go do pracy nad wzrokiem i koordynacją na poziomie oko – ręka. Starsze dzieci, po ukończeniu szóstego miesiąca życia, z pewnością zainteresują się zabawkami wydającymi dźwięki lub umożliwiającymi dopasowywanie kształtów.
Jakie są następstwa opóźnionych skoków rozwojowych u dzieci?
Skok rozwojowy jest momentem nagłego, mimowolnego zdobycia nowych umiejętności przez dziecko. U większości maluszków pojawianie się zmian następuje zgodnie z kalendarzem rozwoju dziecka, niemniej jednak w niektórych przypadkach może dojść do opóźnienia pojawienia się skoku rozwojowego.
Jakie są następstwa opóźnienia się skoku rozwojowego u maluszka? Długie odkładanie się w czasie kolejnych skoków w rozwoju dziecka może być sygnałem do rozwijania się u niego problemów ze zdrowiem. Taki stan może doprowadzić do nieprawidłowego rozwijania się układu nerwowego, a także ruchowego, co wiąże się z koniecznością wykonania dodatkowych badań oraz rehabilitacji.
FAQ:
Czym jest skok rozwojowy?
Skok rozwojowy to moment w życiu dziecka, w którym dochodzi do najintensywniejszego rozwijania się układu nerwowego malucha. Po przejściu tego czasu dziecko z dnia na dzień zdobywa nowe umiejętności i zdolności, których wcześniej nie posiadało, jak na przykład uśmiechanie się czy próby chwytania.
Ile może trwać skok rozwojowy u malucha?
Czas trwania okresu przechodzenia przez skok rozwojowy nie jest jednoznacznie określony. Jest on zależny on organizmu dziecka i tempa postępu budowania się nowych połączeń w mózgu małego człowieka.
